خدمات ترمیم و رفوگری فرش در تهران

ترمیم و رفوگری برای چه فرش‌هایی مناسب است؟

هنر فرش بافی از عهد باستان با ایرانیان همراه بوده و فرش ایرانی دارای ارزشی خاص در بازار جهانی است. فرش‌ها از مهم‌ترین لوازم منزل محسوب می‌شوند و استفاده از آن جلوه‌‌ی خاصی به چیدمان منزل می‌دهد. در صورتی که فرش منزل یا محل کار آسیبی ببینید، باید ترمیم یا رفو شود. هنر رفوگری در کنار فرش بافی به وجود آمده و یکدیگر را کامل می‌کنند. رفوی فرش پوسیده باعث حفظ کردن ارزش فرش و ترمیم آسیب‌ها و پارگی‌های به وجود آمده در طول زمان می‌شود. ترمیم فرش‌ها به افزایش عمر مفید و حفظ زیبایی آن کمک می‌کند.

رفوگری فرش چیست؟

رفوگری فرش برای از بین رفتن آسیب‌هایی که در فرش ایجاد می‌شود، کاربرد دارد. مشکلاتی از قبیل پارگی، سوختگی، کج شدن و …. با رفوگری قابل ترمیم است. از رفوگری فرش برای احیای نمونه‎های قدیمی و تاریخی به منظور انتقال به موزه و حفظ میراث فرهنگی استفاده می‌شود. همانطور که می‌دانید، ایرانی ها در صنعت بافندگی حرف اول را می‎زنند و بسیاری از فرش‌های ایرانی به سایر نقاط جهان منتقل می‎شود. رفوگری فرش هنر دوم ایرانی ها است و هنرمندان مشهوری در این زمینه داریم.

رفوگری فرش بر اساس نوع آسیب دیدگی آن به روش‌های مختلفی انجام می‌‎شود و هریک از این آسیب‎ها برای بهبودی به متخصص در این زمینه نیاز دارند. برای مثال فرش پوسیده، سوخته، رنگ و رفته  یا بید خورده مثل هم ترمیم نمی‎شوند و هر یک از آنها شیوه مخصوص به خود را دارند. بنابراین رفوگری فرش مهارت بالایی نیاز دارد و نمی‎توان توقع داشت که در منزل و بدون هیچ تخصصی فرش‌های آسیب دیده خود را ترمیم کنید.

ترمیم و رفوگری فرش چیست؟

ترمیم یا رفوگری فرش جزو خدمات قالیشویی محسوب می‌شود. رفو کردن فرش باعث احیای دوباره‌ی آن و برطرف کردن عیوب کوچک و سطحی می‌شود. . تفاوت اساسی فرش‎ها با بقیه وسایل منزل این است که نباید به آن نگاهی مثل یخچال یا تلویزیون داشت زیرا فرش نتیجه استفاده و خلق بافتی زیبا در دستان هنرمندان است و نوعی میراث فرهنگی و نماد ایران به حساب می‌آید. بنابراین افزایش طول عمر فرش آن را تبدیل به کالایی عتیقه و ارزشمند خواهد کرد. ترمیم کردن هنری‌ست که جان دوباره‌ای به فرش‌های در حال پارگی و نابودی می‌بخشد و باعث دوباره ارزشمند شدن آن‌ها می‌شود. چروک شدن فرش‌ها، ریشه بافی، شیرازه دوزی، ترمیم از جمله عیوبی است که با هنر ترمیم قابل اصلاح و بازیابی است. آسیب دیدگی‌های بزرگ مثل سوختگی یا رفوی فرش پوسیده با ترمیم کردن اصلاح نمی‌شود. برای برطرف کردن این عیوب باید از خدمات مرمت فرش کمک گرفت. اگر فرشی دارید که دچار پوسیدگی، بیدزدگی، رطوبت، لکه داشتن، سوختن جزئی شده، رفوگری گزینه‌ی مناسبی برای تعمیر و اصلاح عیوب است و از هزینه‌های سنگین ناشی از عوض کردن فرش جلوگیری می‌کند.

تاریخچه رفوگری

فرش‌ ایرانی در بازارهای جهانی دارای ارزش بسیار بالایی است. قالی “پازیریک” قدیمی‌ترین فرش جهان است و باستان شناسان سن آن را حدود دوهزار سال تخمین می‌زنند. قالی پازیریک در ایران بافته شده و هم اکنون در موزه آرمیتاژ روسیه برای بازدید علاقه‌مندان نگه‌داری می‌شود. قدمت این فرش به 500 سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. برخی مورخان می‌گویند بافت این فرش 600 سال قبل از میلاد مسیح صورت گرفته است. گسترش هنر مرمت فرش باعث شد که آثار تاریخی برای طولانی مدت حفظ شود. رفوگری و قالی‌بافی مکمل یکدیگر هستند و باهم گسترش یافته‌اند. در کتب تاریخی، زمان دقیقی برای شروع رفوگری ذکر نشده است.

چرا رفوگری جزو مهم‌ترین خدمات قالیشویی حساب می‌شود؟

اهمیت هنر ترمیم کردن فرش‌ها به خاطر توانایی احیای دوباره‌ی فرش‌های گران قیمت است. تصور کنید فرشی با ارزش قیمتی بالا، دچار عیوبی مثل پوسیدگی، رطوبت، بیدزدگی، آتش سوزی و … شود. همانطور که می‌دانیم جایگزین کردن فرشی آسیب دیده با فرشی نو، فرآیندی بسیار هزینه‌بر است. در واقع عوض کردن فرش معیوب با فرشی جدید از لحاظ اقتصادی عاقلانه نیست. بنابراین رفوگری فرش انتخاب مناسبی است زیرا باعث صرفه‌جویی کردن در هزینه‌ها و احیای فرش آسیب دیده می‌شود.

آسیب دیدن فرش‌ها ممکن است بر اثر عوامل مختلفی رخ دهد. سن بالای برخی فرش‌ها باعث ایجاد عیوبی می‌شوند. شستشوی فرش توسط کارشناسان بی تجربه، رطوبت، بیدزدگی، کهنگی زیاد، پوسیدگی و.. از عواملی است که به تار و پود فرش آسیب می‌رساند. تشخیص به موقع و درست این آسیب‌ها اهمیت بالایی دارد. هنر رفوگری مکمل هنر فرش‌بافی است اما از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است. کارشناسان قالیشویی باید مهارت کافی در بررسی تار و پود رو و پشت فرش را داشته باشند. محل آسیب دیدگی فرش باید به طور دقیق شناسایی شود. مهارت بالای کارشناسان در شناسایی به موقع عیب و جلوگیری از پیشرفت آن نقش دارد.

مزایای ترمیم و رفوگری فرش چیست؟

ترمیم و رفوگری فرش‌ها باعث احیای نمونه‌های آسیب دیده و در حال نابودی می‌شود. رفوگری از هزینه‌های سنگین ناشی از تعویض فرش جلوگیری می‌کند. برخی فرش‌های دارای قدمت بالا، از لحاظ تاریخی و معنوی و هنری ارزش بالایی دارند و نگه‌داری آن‌ها اهمیت خیلی زیادی دارد. فرش‌بافی از قدیمی‌ترین هنرهای ایرانیان است و مرمت نمونه‌های قدیمی بخشی از فرآیند حفظ میراث فرهنگی محسوب می‌شود.

معایب رفوگری فرش چیست؟

در برخی مواقع، هزینه‌ی ترمیم فرش از نمونه‌ی اصلی آن بیشتر می‌شود و از لحاظ اقتصادی اصلا به صرفه نیست. بعضی روش‌های ترمیم مثل رنگ آمیزی با ماژیک، سطحی و موقت هستند.روش‌های موقتی ترمیم، در اثر گذر زمان دچار رنگ پریدگی می‌شوند و نیاز به ترمیم دوباره پیدا می‌کنند. رفوگری فرش باعث کاهش ارزش فرش می‌شود. برای مثال فرش‌های دستباف رفونشده، قیمت بالاتری دارند.

رفوگری فرش چگونه انجام می‌شود؟

روش‌های زیادی برای ترمیم فرش‌ها وجود دارد. هر نوع آسیب دیدگی، روش ترمیم مخصوص به خود را دارد. انگشتانه، کلاف، نخ‌و‌سوزن، چاقو و درفش از پرکاربردترین ابزارهایی هستند که در این فرآیند به کار گرفته می‌شوند. قبل از شروع عملیات ترمیم، ضروری‌ست که فرش‌ها شسته شوند. بعد از فرآیند شستشو گره‌های آسیب دیده از تار و پود فرش جدا می‌شود. جداسازی تار و پود از گره‌ها به کمک سوزن و درفش صورت می‌گیرد. بعد از جداسازی به سراغ تارکشی و گره‌زنی می‌رویم. تارکشی و گره زنی را آنقدر ادامه می‌دهیم که فرش به حالت اولیه برگردد.

زمانی که تار و پود فرش دچار آسیب‌های عمیقی شده‌اند یا در رفتگی چله‌ها زیاد است، رفوگری فرش‌ها بسیار سخت و پیچیده خواهد شد. زمانبر بودن این فرآیند به نوع آسیب فرش بستگی دارد. برای مثال آسیب‌های سطحی مثل خراب شدن پرزهای فرش، در زمان خیلی کمی احیا می‌شوند. یک قالیشویی در تجریش، خرابی پرزهای فرش را با گره مجدد پرزها اصلاح می‌کند و نیازی به صرف وقت و هزینه‌ی زیاد و سردگمی بین قالیشو‌یی‌های مختلف برای برطرف کردن این عیب وجود ندارد.

چه ابزارهایی برای رفوگری استفاده می‌شود؟

معمولا در عملیات رفوگری از چاقو، نخ و سوزن، درفش، موم، انبردست و انگشتانه استفاده می‌شود. برای شروع ترمیم فرش باید نقشه‌ای از قسمت آسیب دیده داشته باشیم. هرگونه عدم آگاهی یا بی‌توجهی به هر یک از قسمت‌‌ها باعث ایجاد آسیب‌های جبران ناپذیری می‌شود. بنابراین فرش خود را به دست قالیشویی با کارشناسی که دارای مهارت و تجربه‎‌ی کافی هستند، بسپارید.

انواع ترمیم و رفوگری فرش در تهران

در این قسمت به توضیح روش‌های ترمیم و رفوگری مورد استفاده در قالیشویی‌ها می‌پردازیم. در ابتدا فرش را از قسمت پشتی بر چهارچوبی آویزان می‌کنند. کارشناس ترمیم با کلاف های هماهنگ با بافت و رنگ قالی، خرابی‌ها را ترمیم می‌کند. در این مرحله انتخاب رنگ و هماهنگی نخ با بقیه فرش اهمیت زیادی دارد. برای مثال اگر قسمت‌های سالم فرش رنگ و رو رفته به نظر می‌آیند نباید از نخ‌های نو استفاده شود. رفوگر نسبت به طیف شیرازه‌های فرش، رنگ را انتخاب می‌کند. چله ابتدایی و انتهایی فرش اهمیت زیادی دارد و آسیب دیدگی آن هم باید ترمیم شود.

روش‌های ترمیم به نوع آسیب دیدگی بستگی دارد. برای مثال فرشی که دچار بیدخوردگی شده است باید توسط رفوگری که در این زمینه مهارت دارد ترمیم شود. در انتخاب قالیشویی باید درباره‌ی تجربه‌ی کارشناسان آن در ترمیم عیوب مختلف تحقیق کرد. ممکن است قالیشویی در نارمک، تجربه‌ی بالایی در رفوی فرش‎های دچار سوختگی داشته باشد. قسمت‌های داری پارگی و سوختگی حساسیت بسیار بالایی دارند و باید دقت بیشتری در این نواحی به خرج داد.

اگر کلاف و نخ انتخابی متفاوت با طرح و رنگ اصلی فرش باشد، ارزش فرش به شدت پایین می‌آید. تفاوت رنگ در قسمت‌های رفوشده و سالم باعث به چشم آمدن عملیات ترمیم می‌شود و ظاهر فرش را خراب می‌کند. محل‌های جر خوردگی باید با ماژیک علامت گذاری شوند. جرخوردگی‌های خیلی عمیق با تیغ بریده می‌شوند و بقیه فرش ترمیم می‌شود. لازم است که کارشناسان قالیشویی اطلاعاتی درباره‌ی رنگ رزی داشته باشند. انتخاب رنگ در ترمیم فرش اهمیت بالایی دارد و تهیه رنگ از مراحل مهم رفوگری است. البته در مراحل آخر اگر تفاوت کمی بین رنگ اصلی فرش و رنگ ترمیمی وجود داشته باشد با قیچی زدن و کیله کشی و اتو زدن قابل اصلاح است.